Rêwerzên xwendinê
Li ferhenga fînlandî-kurmancî
- 28 267 peyvên fînlandî hene
- Hemû serpeyvan hevber yan jî hevberên xwe yên kurmancî hene
- zanyariya wê, çawa peyva fînlandî diçeme yan jî çawa tê bilêvkirin
- nimûneyên wê, çawa peyv tê bikaranîn
Ferheng bertekî ye. Wateya wê ew e ku bikaranîna ferhengê bi telefon, kompûter û tabletê hêsan e. Wêneyên nimûneyên vê rêwerzê ji ekrana kompûterê ne.
- Serpeyv
- Çemandina peyvê
- Cureyên peyvan
- KS = linka ferhenga Kielitoimistoyê
- Serpeyv
- Koma wateyê(yan)
- Kurtepeyvên warê bikaranîna peyvê nîşan didin
- Nimûne ji bikaranîna peyvan
- Şîretên bilêvkirinê
- Kurtepeyvên di ferhengê de tên bikaranîn
- Zanyariyên zêdetir li ser rastnivîsandina kurmancî
Serpeyv
Li destpêka nivîsara peyvê serpeyva fînlandî heye. Serpeyv bi tîpên ji tekstên din mezintir hatiye nivîsandin.
Şiklê serpeyvê
Serpeyvên ferhengê bi giştî di şiklê bingehîn de ne. Şiklê bingehîn yê lêkerê înfînîtîv e, wek antaa, itkeä, tulla, syödä, siivota. Şiklê bingehîn ê navdêr, rengdêr, cînav û hejmarnavanan nomînatîvê yekhejmar e, wek auto, idea, hyvä, se, kaksi. Hindek caran serpeyv şiklê pirhejmar e, wek sakset, häät. Hindek caran li pey serpeyvê zanyarî heye ”tav. mon.” anku adeten pirhejmar yan jî ”us. mon,” anku gelek caran pirhejmar in, wek nimûne liikennevalo, presidentinvaali.
Serpeyvên peyvên pêkhatî
Gava ku serpeyv peyva pêkhatî be, beşên wê li bin serpeyvê wek xeta berjor | veqetandî dixuyin.
Hejmar li pêş serpeyvê
Li pêş hinek serpeyvan hejmar heye (1., 2. yan 3.). Hejmara li pêş serpeyvê diyar dike ku, serpeyv hevbêje (homonîm) ye, ku ew peyv wek peyveke din tê nivîsîn, lê wateya wê cuda ye, bo nimûne 1. kuusi 'dara kajê' yan 2. kuusi 'şeş'.
Taybetî ji serpeyvan
Hinek serpeyv jî
- kurtepeyv: hinek ku wek nivîsînê tên gotin (EMU) yan jî tîp-bi-tîp tên xwendin (DVD)
- navê deveran (parzemînan, deryayan, golavan, çeman, giravan, çiyayan, dewletan, paytextan)
- navê rêkxistinên navneteweyî yan jî yekîneyên Yekîtiya Ewropayê, dadgeh yan jî peymanên navneteweyî
- navên têkildarî civaka fînlandî (Kela)
- navên saziyên gelemperî (Arkadianmäki)
- navên cejnên fînlandiyan (Kalevalan päivä)
- navên zanistî yên heywan û riwekan herwiha li destpêka rûpela nivîsara peyvê li bin serpeyvê bi îtalîkî anku şikestexetî ne.
Çemandina peyvê
Îşareta kodî ya li goşeya jor a aliyê rastê çemandina serpeyvê dide nîşan dan. Li îndeksa jorê hejmar, nîşana stêrkan û tîp tên bikaranîn.
Hejmar li îndeksa jorê. Hejmara li goşeya jor a aliyê rastê yê serpeyvê tabloya awayên çemandinê ya ferhenga Kielitoimistoyê diyar dike.
Stêrk li îndeksa jorê. Stêrka piştî hejmara awayê çemandinê nîşan dide ku peyv di bin pileya veguherînê de ye.
Tîp li îndeksa jorê. Tîpa li pey hejmar û stêrka pêkan li goşeya jor a aliyê rastê tabloya veguherîna ferhenga Kielitoimistoyê diyar dike.
Cureyên peyvan
Piştî serpeyvê di nivîsara peyvê de zanyariya cureya peyvê heye (navdêr, rengdêr, cînav, hejmarnav, daçek, lêker). Peyva ku cureyê peyvê diyar dike bi îtalîkî hatiye nivîsîn.
KS = linka ferhenga Kielitoimistoyê
Piştî zanyariya qala cureyên peyvan dike di nivîsara peyvê de kurtepeyva BN heye. Kurtepeyv wek lînka berdêla nivîsara peyvê ya ferhenga Kielitoimistoyê dixebite. Di ferhengê de serpeyvên wisa jî hene ku di ferhenga Kielitoimistoyê de tine ne û wê gavê lînk jî tine.
Serpeyv
Ji bo serpeyvan hevberên kurmancî tên dayîn. Hevber bi rengê reş û nivîsa qelew in û di navbera wan de bêhnok hene.
Hevberê(ên) şîroveker. Eger bo sepeyvê ti hevbereke yekser tine be, wateya serpeyvê bi hevbereke şîrovekirinê tê pêşkêşkirin.
Hevbera şîroveker herweha dikare li pey hevberên din be jî. Wê gavê ew naveroka hevberê diyar dike.
Koma wateyê(yan)
Wateyên cuda yên serpeyvê bi hejmaran ji hev hatine veqetandin.
Kurtepeyvên warê bikaranîna peyvê nîşan didin
Di nivîsara peyvan de kurtepeyv bo vegotina warê bikaranîna peyvan tên bikaranîn. Kurtepeyv li nivîsara peyvan bi îtalîkî hatine nivîsîn.
Peyv yan jî gotin dikarin bibin
- zimanê warê taybet (tekn., lääk., mus.)
- zimanê rojane (ark.) yan jî awayê edebî (ylät.)
- bi tona heqaretker (halv.), henekî (leik.) yan jî kevnbûyî (vanh.)
Ev diyarkirinên warê bikaranînê berî her tiştî amaje bi serpeyva bi zimanê fînlandî dikin. Wateyên kurtepeyvan bi zimanê fînlandî û kurmancî di tabloya kurtepeyvan de hatine diyarkirin.
Nimûne ji bikaranîna peyvan
Di nivîsara peyvan de nimûneyên li ser bikaranîna serpeyvan hene. Nimûne hem bi fînlandî hem jî bi kurmancî ne.
Nimûne wateya peyvê ronî dikin hem jî bikaranîna wan ya tîpîk di hevokan de diyar dikin. Nimûne yan hevokên netamam in (hauska juttu, laitteen käyttöohjeet, piirretty elokuva) yan jî hevokên temam in (kirjoitin kirjeen käsin, tuulee kovaa, minkä hintainen tämä on?, älä konstaile vaan syö!).
Di nimûneyan de reksiyonên asayî tên nîşandan anku ew peyv çawa li gel hev tên çemandin (se kiinnostaa minua kovasti, kuuntelimme kaunista musiikkia, avaatko minulle oven?). Di nimûneyan de kes, dem û raweyên cuda yên rêzimanî hatine bikaranîn. Ji ber ku nimûne sade ne, hêsan e ku mirov wan li gor kes yan demên rêzimanî biguherîne.
Şîretên bilêvkirinê
Li nivîsara peyvê şîreta bilêvkirinê heye, eger awayê bilêvkirinê peyveke ji nivîsandina wê cuda be. Bilêvkirin li pey serpeyvê de di goşekevanan de hatiye diyarkirin. Eger hem awayê li gor nivîsînê û hem awayekî din jî yê gotinê pêkan bin, nivîsara peyvê de herdu awa jî tên pêşkêşkirin: wek nimûne beige [beige t. beež].
Divê di şîretên bilêvkirinê de ev awayên diyarkirinê werin bikaranîn:
| ŋ | nîşana dengê ng yê pevheliyayî, nm. doping [doupiŋ] |
| š | nîşana dengê bêlerz yê şînê, beramberî ş-ya kurdî nm. charterlento [š-] |
| z | nîşana dengê bilerz yê beramberî ”s”, wek z-ya kurdî, nm. blues [bluus t. bluuz] |
| ž | nîşana dengê bilerz yê beramberî “ş”, wek j-ya kurdî, nm. collegepusero [kolidž-] |
| ə | nîşana navbera dengê ”e” û ”ö” yên fînlandî, wek i-ya kurdî, nm. catering [keitəriŋ] |
| w | nîşana navbera dengê ”v” û ”u”, wek w-ya kurdî, nm. hardwear [haadweə(r)] |
| ~ | nîşana pozdengiya vokalê, nm. genre [genre t. žããr] |
| x | nîşana şidandin an dubarekirina li sînorê peyvan, nm. kai [kaix t. kai] |
| ´ | nîşana giranî yan kirpandinê li pey kîteya girankirî ya serekî, nm. cappuccino [kapputšii´no] |
| vokalên dengdirêj bi du tîpan hatine destnîşankirin, nm. fleece [fliis] |
Kurtepeyvên di ferhengê de tên bikaranîn
| alat. | alatyylissä | argo |
|---|---|---|
| amm. | ammattinimike | navê pîşeyan |
| anat. | anatomia, anatominen | leşnasî |
| ark. | arkikielessä | zimanê devkî |
| astrol. | astrologia | bircên felekê |
| biol. | biologia | biyolojî |
| el. | eläintiede | heywannasî |
| eläinlääk. | eläinlääketiede | tiba heywanan |
| ent. | entinen | berê |
| erisn. | erisnimi | navê taybet |
| farm. | farmakologia, farmasia | dermannasî |
| fil. | filosofia | felsefe |
| fon. | fonetiikka | dengnasî |
| fys. | fysiikka | fizîk |
| fysiol. | fysiologia | bedennasî |
| geol. | geologia | jeolojî, axnasî |
| geom. | geometria | jeometrî |
| halv. | halventava | heqaretî |
| hist. | historia | dîrok |
| ilm. | ilmailu | hewagerî |
| ilmat. | ilmatiede | hewanasî |
| jne. | ja niin edelleen | û her wek din |
| kasv. | kasvitiede | giyanasî |
| kem. | kemia | kîmya |
| kiel. | kielitiede | zimannasî |
| kirjap. | kirjapainoala | weşangerî |
| korttip. | korttipelit | papazanê, îskambîl |
| kosmet. | kosmetiikka | kozmetîka |
| kuv. | kuvakielessä, kuvallisesti | mecazî |
| kuvat. | kuvataiteet | nîgarvanî |
| käs. | käsityöt | destkarî |
| last. | lastenkielessä, lapsille puhuttavassa kielessä | zimanê zarokan |
| leik. | leikillinen, leikillisesti | henekî |
| liik. | liikeala | bazirganî |
| lyh. | lyhenne | kurtkirin |
| lääk. | lääketiede | tib, bijîşkî |
| maant. | maantiede | cografya |
| maat. | maatalous | ziraet |
| mat. | matematiikka | matematîk |
| mer. | merenkulku | deryavanî |
| mon. | monikko, monikossa | pirhejmar |
| mus. | musiikki | muzîk |
| myt. | mytologia | dastannasî |
| oik. | oikeustiede | huqûq |
| opt. | optiikka | bînahî |
| pol. | politiikka | siyaset |
| psyk. | psykologia | derûnnasî |
| rak. | rakennusala | avakirin |
| rautat. | rautatieala | rêhesin |
| ruok. | ruokatalous, ruoka-ala | xwarin |
| sähk. | sähköala, sähkötekniikka | elektrîk |
| slg. | slangissa | zimanê kolanan |
| sosiol. | sosiologia | civaknasî |
| sot. | sotilasala | leşkerî |
| t. | tai | yan |
| taipum. | taipumaton | neçembar |
| tal. | taloustiede, talouselämä | aborî |
| tav. | tavallisesti | adeten |
| tekn. | tekniikka, tekninen | teknîk |
| tekst. | tekstiiliala | cilûberg |
| teletekn. | teletekniikka | teleteknîk |
| tietotekn. | tietotekniikka | kompûternasî |
| tilastot. | tilastotiede | statistîk |
| tms. | tai muuta sellaista | yan tiştekî wisa |
| täht. | tähtitiede | stêrnasî |
| urh. | urheilu | spor |
| us. | usein | bi piranî |
| usk. | uskonto, uskonnollisessa kielenkäytössä | diyanet |
| valok. | valokuvaus | wênegirî |
| vanh. | vanhentunut | kevnbûyî |
| vars. | varsinkin | bi taybetî |
| yks. | yksikkö, yksikössä | yekhejmarî |
| ylät. | ylätyylissä | awayê edebî |
| yleisk. | yleiskielessä | zimanê giştî |
| ym. | ynnä muu, ynnä muuta | û her wek din |
Zanyariyên zêdetir li ser rastnivîsandina kurmancî
Di vê ferhengê de em hewl didin bi kurmanciyeke li gor kurmanciya nivîskî ya rûniştî binivîsin. Zanyariyên zêdetir li ser rastnivîsandina kurmancî li rûpela nasandina ferhengê li malpera kotus.fi-yê berdest e.